دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی

چالش ها و راهکارهای روش پژوهش کیفی: از آغاز تا انتشار مقاله

23 12 2018 00:00
کد خبر : 12401828
تعداد بازدید : 1945

به مناسبت هفته پژوهش هم اندیشی« چالش ها و راهکارهای روش پژوهش کیفی: از آغاز تا انتشار مقاله » توسط گروه مدیریت در سالن گردهمایی برگزار شد.

سخنرانان این هم اندیشی آقایان دکتر امیر البدوی ، دکتر حمید خداداد حسینی(اساتید هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس) و خانمها دکتر سوسن باستانی و دکتر خدیجه سفیری بودند که در حوزه روش تحقیق کیفی و چالشها و راه کارهای مربوط به این روش به سخنرانی پرداختند.
هدف از برگزاری نشست هم اندیشی «واکاوی ابعاد نظری و عملی روش تحقیق کیفی در مطالعات علوم انسانی»، به شرح زیر بود:
1- آشنایی با عناصر و مراحل روش تحقیق علمی در مطالعات علوم انسانی
-1-1 افزایش شناخت شرکت کنندگان، در زمینه انواع روشهای تحقیق علمی؛ بر اساس معیارهای مختلف
2- آشنایی با اهمیت و انواع روشهای تحقیق کیفی و تفاوت های آن با روش های کمی
2-1- توسعه دانش شرکت کنندگان، در زمینه انواع روش های تحقیق کیفی و آمیخته و ضرورت و کاربرد این روش ها در تحقیقات علوم انسانی
2-2- آشنایی با نحوه و چالش های بکارگیری روش های تحقیق کیفی در مطالعات علوم انسانی
خلاصه مباحث ارائه شه در این هم اندیشی که در تاریخ 97/9/26  ساعت 15-13 برگزار شد به شرح زیر بود :
با وجود تمایزهای قابل ملاحظه ای که میان رویکردهای کمی و کیفی در تحقیقات وجود دارد و علی رغم تسلط رویکردهای کمی بر حوزه علوم انسانی، که عمدتاً ریشه در شکل گیری پارادایم اثبات گرایی، ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﺪﺭﻧﻴﺴﻢ ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﻓﻜﺮﻱ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎ ﻭ ﺳﻨﺖ ﮔﺮﺍﻳﻲ، ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺽ ﻫﺎﻱ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺛﺒﺎﺕ، ﻧﻈﻢ، ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ، ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﮕﻲ ﺭﻭﺵ ﻫﺎﻱ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﻲ داشته است؛ هنوز جایگاه و نحوه استفاده کارآمد و صحیح از رویکردهای کیفی در تحقیقات، برای دانشجویان و حتی برخی از محققان، آشکار نگردیده است.
صاحبنظران حوزه روش تحقیق کمی، ﺑﻪ ﻧﺪﺭﺕ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﻱ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻛﻴﻔﻲ ﺭﺍ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺴﻴﺮﻱ ﺍﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻳﺎﺩ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دلیل، ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺳﺎﺯﻱ ﻳﻚ ﻃﺮﺡ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﻣﻮﺛﺮ ﻛﻤﻲ؛ ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻛﻴﻔﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.
ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﻛﻤﻲ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﻛﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎﻱ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﻧﻴﺴﺖ، ﺳﺮﺍﻍ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻛﻴﻔﻲ، ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺍﻛﺘﺸﺎﻑ ﺧﺼﻴﺼﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎﻱ ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻻﺕ ﻭ ﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ.
با این وجود، از آنجا که داده های کیفی مبتنی بر برداشت های محقق گردآوری می شود، تأیید روایی و پایایی این رویکردها، ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻤﻲ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻲ، صورت می گیرد. ﺍﺯ ﺍﻳﻦ منظر، ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻛﻴﻔﻲ، ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﻭﻡ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﻛﻴﻔﻲ، ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻴﻔﻲ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻴﻔﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ کنشگران ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ مستلزم انجام ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻭ تخصصی ﺍﺳﺖ، موجب ﺷﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ.